In het tweede artikel in deze reeks behandelen we het sterrenbeeld De Zwaan, althans een gedeelte daarvan. Door de ligging in de Melkweg is het te verwachten dat er in dit sterrenbeeld behalve veel sterren ook veel veranderlijke sterren te vinden zijn, en dat klopt inderdaad: De Zwaan is één van de sterrenbeelden waarbij de ‘normale’ lettercombinaties niet toereikend zijn, zodat vanaf nummer …. begonnen is met de voorloopletter V.
Het aantal voor beginners geschikte veranderlijken is zelfs zo hoog, dat we slechts een gedeelte van De Zwaan behandelen, en wel de linkervleugel. Dit gedeelte staat nu ’s avonds hoog aan de oostelijke hemel en is tot begin volgend jaar boven de westelijke horizon te vinden, waardoor een lange waarneemreeks gewaarborgd is.
De linkervleugel van Cygnus
Het werkt altijd gemakkelijk als er een aantal te schatten sterren vlak bij elkaar liggen, en via een gemakkelijke starhoproute te vinden zijn. Dat is in het te behandelen hemelgebied zeker het geval. We starten bij het uiterste punt van de vleugel ten oosten van de kop van de Draak, en werken ons lijstje af tot we bij Deneb zijn.
R Cyg
Helderheid magn. 6.2 – 14.6. Periode 426 dgn.
De Miraster R Cyg is gemakkelijk te vinden nabij de Blinking Planetary NGC 6826 en de dubbelster Theta Cygni (magn. 4.5). Hij staat zelfs zo dichtbij deze ster dat die behoorlijk kan storen als R Cyg nabij het minimum is. R Cyg is behoorlijk rood, zodat je goed moet oppassen voor het Purkinje-effect als hij in zijn maximum is.
Op het moment dat deze Variabilia uitkomt zal R Cyg op zijn helderst zijn. Een goede tijd om te beginnen met deze ster!
CH Cyg
Helderheid magn. 6 – 8.5
Bijna 2 graden pal ten westen van R Cyg vinden we de Z And ster CH Cyg. Dit is één van de meest waargenomen sterren door amateurs wereldwijd, maar dat moet je niet ervan weerhouden om ook eens deze ster te schatten. Hij is gemakkelijk te vinden, en altijd zichtbaar in kleine kijkers, ideaal voor een beginner!
Ook Ch Cyg is behoorlijk rood. Het is dus zaak om behoorlijk te defocuseren bij het schatten.
TZ Cyg
Helderheid magn. 9.9 – 11.5. Periode: ??
Nog eens 1,5 graad naar het Westen brengt ons bij de onregelmatig veranderlijke TZ Cyg, die af en toe een kleine opleving heeft.
RT Cyg
Helderheid magn. 6.6 – 12.8. Periode 190 dgn.
Terug naar het startpunt. Op de b-kaart van R Cyg zijn nog enkele veranderlijken te vinden. 1,8 graad naar het zuidoosten vinden we de Miraster RT Cyg, wederom een geschikte kandidaat voor de kleine kijker. RT Cyg was begin juni 2005 in het maximum.
Door zijn korte periode zie je bijna bij elke schatting wel een verandering t.o.v. de vorige schatting, wat deze ster wel zo aantrekkelijk maakt!
TU Cyg
Helderheid magn. 8.8 – 15.5. Periode 219 dgn.
Een halve graad ten NO van RT Cyg staat de Miraster TU Cyg. Hoewel hij in het minimum slechts met grote kijkers te zien is, bevindt hij zich ten tijde van het uitkomen van deze Variabilia in het maximum. Niet vergeten mee te nemen dus!
Z Cyg
Helderheid magn. 7.9 – 14.4. Periode 264 dgn.
4 graden ten oosten van R Cyg staat de Miraster Z Cyg, vlakbij 26 Cyg, een ster van magn. 5, die dus gemakkelijk in de zoeker te vinden is.
Z Cyg is momenteel op weg naar een maximum, wat ergens in juli zal plaatsvinden. Wederom een geschikt moment om deze ster toe te voegen aan je waarneemprogramma!
Als Z Cyg weer zwakker wordt, zorg dan dat je voldoende vergroot. Hij staat namelijk vlakbij enkele sterren van magn. 13, waarvan er ééntje bijna tegen Z Cyg aan staat. Er is dan zo een identificatiefout gemaakt!
BT en BU Cyg
Op de b- en d-kaart van Z Cyg staan nog twee Mira’s: BT en BU Cyg. Beginners kunnen deze sterren beter overslaan: de sequence van BU is heel slecht, en die van BT incompleet en systematisch te helder.
U Cyg
Helderheid magn. 7.1 – 11.9. Periode 463 dgn.
3,5 graad van Z Cyg naar het ZO brengt ons bij de Mira U Cyg. Deze staat nabij een mooi sterrenveld romdom de sterren 31 en 32 Cygni, in de zoeker een mooi dubbelster. Vooral het gebied rondom 32 Cyg doet aan een open sterrenhoop denken!
U Cyg zelf vormt een fraaie dubbelster met een ster van magn. 7.8. Zeker als U Cyg nabij het maximum is, is er een fraai kontrast in kleur te zien, wat enigszins aan Albireo doet denken. In juli is hij echter nabij het minimum. De rode kleur zorgt er wel voor dat er een behoorlijke spreiding is in de gerapporteerde schattingen, kijk maar eens bij de lichtcurvegenerator van de AAVSO!
V Cyg
Helderheid magn. 8.6 – 14.2. Periode 421 dgn.
Vanaf U Cyg is het nog 4,5 graad naar Deneb. Gaan we van Deneb een kleine 3 graden pal noord, dan staat de Miraster V Cyg in het beeldveld. V Cyg staat nabij een driehoekje van mag. 10 sterren.
De helderheid van V Cyg is eind juni weer omhoog aan het gaan, en zal dus het gehele najaar van 2005 met kleine kijkers te schatten te zijn.
RZ Cyg
Helderheid magn. 10.0 – 14.0. Periode 275 dgn.
Gaan we vanuit V Cyg 1.6 graad naar het oosten, dan komen we bij de RZ Cyg. Deze ster staat nabij de uitgestrekte open sterrenhoop NGC 6991, en is één van de lastigst te localiseren veranderlijken die we deze keer behandelen. Alleen schatten als je zeker weet dat je de juiste ster te pakken hebt!
We zijn hier aan het eind gekomen van ons tripje langs de linkervleugel van de Zwaan. We kunnen nu kiezen of we rechtdoor gaan richting de bekende Cataclysmische Veranderlijke SS Cyg, of dat we afbuigen richting de kop van De Zwaan. We komen dan bijv. Chi Cyg en BG Cyg (nabij Albireo) tegen.
Ook is het waarneemprogramma binnen het besproken gebied nog gemakkelijk uit te breiden. Binnen enkele graden van het startpunt vinden we bijv. de Mirasterren S Cyg, CM Cyg, CU Cyg en V391 Cyg. Keuze genoeg voor de liefhebber!
Het aantal voor beginners geschikte veranderlijken is zelfs zo hoog, dat we slechts een gedeelte van De Zwaan behandelen, en wel de linkervleugel. Dit gedeelte staat nu ’s avonds hoog aan de oostelijke hemel en is tot begin volgend jaar boven de westelijke horizon te vinden, waardoor een lange waarneemreeks gewaarborgd is.
De linkervleugel van Cygnus
Het werkt altijd gemakkelijk als er een aantal te schatten sterren vlak bij elkaar liggen, en via een gemakkelijke starhoproute te vinden zijn. Dat is in het te behandelen hemelgebied zeker het geval. We starten bij het uiterste punt van de vleugel ten oosten van de kop van de Draak, en werken ons lijstje af tot we bij Deneb zijn.
R Cyg
Helderheid magn. 6.2 – 14.6. Periode 426 dgn.
De Miraster R Cyg is gemakkelijk te vinden nabij de Blinking Planetary NGC 6826 en de dubbelster Theta Cygni (magn. 4.5). Hij staat zelfs zo dichtbij deze ster dat die behoorlijk kan storen als R Cyg nabij het minimum is. R Cyg is behoorlijk rood, zodat je goed moet oppassen voor het Purkinje-effect als hij in zijn maximum is.
Op het moment dat deze Variabilia uitkomt zal R Cyg op zijn helderst zijn. Een goede tijd om te beginnen met deze ster!
CH Cyg
Helderheid magn. 6 – 8.5
Bijna 2 graden pal ten westen van R Cyg vinden we de Z And ster CH Cyg. Dit is één van de meest waargenomen sterren door amateurs wereldwijd, maar dat moet je niet ervan weerhouden om ook eens deze ster te schatten. Hij is gemakkelijk te vinden, en altijd zichtbaar in kleine kijkers, ideaal voor een beginner!
Ook Ch Cyg is behoorlijk rood. Het is dus zaak om behoorlijk te defocuseren bij het schatten.
TZ Cyg
Helderheid magn. 9.9 – 11.5. Periode: ??
Nog eens 1,5 graad naar het Westen brengt ons bij de onregelmatig veranderlijke TZ Cyg, die af en toe een kleine opleving heeft.
RT Cyg
Helderheid magn. 6.6 – 12.8. Periode 190 dgn.
Terug naar het startpunt. Op de b-kaart van R Cyg zijn nog enkele veranderlijken te vinden. 1,8 graad naar het zuidoosten vinden we de Miraster RT Cyg, wederom een geschikte kandidaat voor de kleine kijker. RT Cyg was begin juni 2005 in het maximum.
Door zijn korte periode zie je bijna bij elke schatting wel een verandering t.o.v. de vorige schatting, wat deze ster wel zo aantrekkelijk maakt!
TU Cyg
Helderheid magn. 8.8 – 15.5. Periode 219 dgn.
Een halve graad ten NO van RT Cyg staat de Miraster TU Cyg. Hoewel hij in het minimum slechts met grote kijkers te zien is, bevindt hij zich ten tijde van het uitkomen van deze Variabilia in het maximum. Niet vergeten mee te nemen dus!
Z Cyg
Helderheid magn. 7.9 – 14.4. Periode 264 dgn.
4 graden ten oosten van R Cyg staat de Miraster Z Cyg, vlakbij 26 Cyg, een ster van magn. 5, die dus gemakkelijk in de zoeker te vinden is.
Z Cyg is momenteel op weg naar een maximum, wat ergens in juli zal plaatsvinden. Wederom een geschikt moment om deze ster toe te voegen aan je waarneemprogramma!
Als Z Cyg weer zwakker wordt, zorg dan dat je voldoende vergroot. Hij staat namelijk vlakbij enkele sterren van magn. 13, waarvan er ééntje bijna tegen Z Cyg aan staat. Er is dan zo een identificatiefout gemaakt!
BT en BU Cyg
Op de b- en d-kaart van Z Cyg staan nog twee Mira’s: BT en BU Cyg. Beginners kunnen deze sterren beter overslaan: de sequence van BU is heel slecht, en die van BT incompleet en systematisch te helder.
U Cyg
Helderheid magn. 7.1 – 11.9. Periode 463 dgn.
3,5 graad van Z Cyg naar het ZO brengt ons bij de Mira U Cyg. Deze staat nabij een mooi sterrenveld romdom de sterren 31 en 32 Cygni, in de zoeker een mooi dubbelster. Vooral het gebied rondom 32 Cyg doet aan een open sterrenhoop denken!
U Cyg zelf vormt een fraaie dubbelster met een ster van magn. 7.8. Zeker als U Cyg nabij het maximum is, is er een fraai kontrast in kleur te zien, wat enigszins aan Albireo doet denken. In juli is hij echter nabij het minimum. De rode kleur zorgt er wel voor dat er een behoorlijke spreiding is in de gerapporteerde schattingen, kijk maar eens bij de lichtcurvegenerator van de AAVSO!
V Cyg
Helderheid magn. 8.6 – 14.2. Periode 421 dgn.
Vanaf U Cyg is het nog 4,5 graad naar Deneb. Gaan we van Deneb een kleine 3 graden pal noord, dan staat de Miraster V Cyg in het beeldveld. V Cyg staat nabij een driehoekje van mag. 10 sterren.
De helderheid van V Cyg is eind juni weer omhoog aan het gaan, en zal dus het gehele najaar van 2005 met kleine kijkers te schatten te zijn.
RZ Cyg
Helderheid magn. 10.0 – 14.0. Periode 275 dgn.
Gaan we vanuit V Cyg 1.6 graad naar het oosten, dan komen we bij de RZ Cyg. Deze ster staat nabij de uitgestrekte open sterrenhoop NGC 6991, en is één van de lastigst te localiseren veranderlijken die we deze keer behandelen. Alleen schatten als je zeker weet dat je de juiste ster te pakken hebt!
We zijn hier aan het eind gekomen van ons tripje langs de linkervleugel van de Zwaan. We kunnen nu kiezen of we rechtdoor gaan richting de bekende Cataclysmische Veranderlijke SS Cyg, of dat we afbuigen richting de kop van De Zwaan. We komen dan bijv. Chi Cyg en BG Cyg (nabij Albireo) tegen.
Ook is het waarneemprogramma binnen het besproken gebied nog gemakkelijk uit te breiden. Binnen enkele graden van het startpunt vinden we bijv. de Mirasterren S Cyg, CM Cyg, CU Cyg en V391 Cyg. Keuze genoeg voor de liefhebber!