Variable Star Zoo – Zooniverse
SuperWASP is een survey voor het detecteren van exoplaneten met behulp van de transit methode. SuperWASP bestaat uit twee gerobotiseerde monteringen, elk voorzien van acht CCD-camera’s (2048 bij 2048 pixels), met op elke camera een 200-mm f/1,8 Canon lens. De acht camera’s samen brengen in één keer 490 vierkante graad in beeld. SuperWASP-noord staat op de Roque de los Muchachos Observatory op La Palma (Canarische eilanden), SuperWASP-zuid staat op de South African Astronomical Observatory.
Bij de transit-methode zoeken de astronomen naar de minieme helderheidsafname van een ster die optreedt als een exoplaneet voor de ster langs trekt. Op deze manier heeft SuperWASP ruim 150 hete Jupiters ontdekt. Elke paar minuten worden de opnamen uitgelezen en van honderdduizenden sterren de helderheid gemeten. Op deze manier hebben de onderzoekers van ruim 30 miljoen sterren de lichtkrommen vastgelegd, met gemiddeld 20.000 metingen per lichtkromme.
Op deze manier hebben de bij dit project betrokken astronomen, behalve de hete Jupiters, ook rond de driekwart miljoen mogelijk veranderlijke sterren ontdekt. Het zijn verschillende soorten veranderlijken, zoals allerlei typen pulserende veranderlijken, eruptieve veranderlijken, bedekkingsveranderlijken, vervormde sterren en sterren met die grote stervlekken vertonen. Overigens kunnen zich onder driekwart miljoen mogelijke veranderlijken ook sterren bevinden die niet veranderlijk zijn, maar waarbij de ruis de illusie geeft dat de ster veranderlijk is.
De beroepsastronomen kunnen niet alle lichtkrommen analyseren. Ze roepen het publiek op mee te helpen met het classificeren van de lichtkrommen. Is dit iets voor u? Ga dan naar de Variable Star Zoo en doe mee!
Vend47, een nieuwe symbiotische ster
De veranderlijke ASASSN-V J195442.95+172212.6 was oorspronkelijk geclassificeerd als een halfregelmatige veranderlijke die in een periode van ongeveer 418 dagen tussen magnitude 12,3V en 13,2V fluctueerde. Totdat Hongaar Robert Fidrich op 8,9381 augustus 2018 ontdekte dat de ster in uitbarsting was. Die ontdekking deed hij op vier 60-s belichte opnamen, die hij maakte met een Canon EOS 1000D camera voorzien van 180-mm telelens. De ster had op dat moment een helderheid van magnitude 10,7V.Omdat de ontdekking in het kader van de "Vendégcsillag-kereső" nova patrol programma werd gedaan, kreeg de ster de voorlopige aanduiding Vend47.
De ster staat op de volgende positie:
R.K.: 19h 54m 42,95s (2000,0)
Decl: +17° 22’ 12,7” (2000,0)
Daarmee is Vend47 vanuit Nederland goed waarneembaar. Momenteel varieert de ster rond de elfde grootte.
De Italiaan Paolo Beradi nam op 9,840 augustus 2018 een spectrum van Vend47 op. In dat spectrum waren emissielijnen van waterstof en helium te zien. Dit wijst op een uitbarsting van een symbiotische ster. Op 10,855 augustus 2018 heeft het team van de Italiaan U. Munari met de 1,22-m Asiogo telescoop een spectrum van Vend47 opgenomen. Uit dit spectrum volgt dat Vend47 een symbiotische veranderlijke is die momenteel een ‘hete’ uitbarsting ondergaat..
Bronnen:
Alert Notice 648, Semiregular variable reclassified as symbiotic: outburst of ASASSN-V J195442.95+172212.6 = Vend47 (Sge), 14 augustus 2018
ATEL #11937, HBHa 1704-05: a bright and newly discovered symbiotic star, currently undergoing an ‘hot-type’ outburst, U. Munari et al., 11 augustus 2018
Nova Scuti 2018
De Japanner Yukio Sakurai heeft op 29,5768 juni 2018 een nova van magnitude 10,3 (ongefilterd) ontdekt in het sterrenbeeld Schild. Hij ontdekte de nova op twee opnamen die hij heeft gemaakt met een Nikon D7100 digitale camera voorzien van een 180mm f/2,8 lens. De nova was niet te zien op zijn opnamen van 23,632 juni 2018 (grensmagnitude 12,1). Volgens ASAS-SN was de nova zwakker dan magnitude 15,3V op 23,435 juni 2018.
De nova staat op de volgende positie:
R.K.: 18h 29m 22,97s (2000,0)
Decl: -14° 30' 44,1" (2000,0)
De Vlaming Tonny Vanmunster heeft de nova op 30,93 juni 2018 als een object van 10,75±0,01V waargenomen met de 0,40m f/5,1 telescoop van zijn CBA Extremadura Observatorium. Van hem is ook bovenstaande positie afkomstig.
Inmiddels is de nova classificatie ook spectroscopisch bevestigd door de Fransman Olivier Garde en de Italiaan Umberto Sollecchia. Olivier heeft op 30,861 juni 2018 de nova waargenomen met de combinatie RC400 Astrosib-Eshel-ATIK460EX2018, Umberto heeft de nova op 30,874 juni 2018 waargenomen met een Alpy600 spectrograaf. De spectra tonen sterke, elkaar overlappende absorptielijnen met enkele prominente emissielijnen en hoge interstellaire extinctie. Materie wordt met snelheden tussen de 700 en 1800 km/s uitgestoten. Het is een spectrum typisch voor een klassieke nova in het optisch dikke stadium.
Nova Sct 2018 staat momenteel gunstig aan de hemel. Probeer hem waar te nemen met de bijgaande kaart. Besteed voldoende aandacht aan de identificatie, want de nova staat in een sterrijk veld. Succes met waarnemen.
Bronnen:
[vsnet-alert 22272] Re: [vsnet-outburst 22311] TCP J18292290-1430460: new transient (10.3 mag) in Scutum, 1 juli 2018
ATEL #11802, First spectroscopic observations of TCP J18292290-1430460 (Nova Sct 2018): an optically thick classical nova, O. Gard en U. Sollecchia, 1 juli 2018
Nova Ophiuchi 2018 no. 3
De Brazilianen Cristovao Jacques, Joao Ribeiro de Barros, Eduardo Pimentel en Paulo Renato Holvorcem (Brazilian Transient Search - BraTS – op de SONEAR Sterrenwacht, Oliveira, Brazilië) hebben op 8,9596 augustus 2018 een nova ontdekt in sterrenbeeld Slangendrager. Hoewel deze nova behoorlijk zuidelijk staat, is die wel vanuit Nederland waarneembaar:
R.K.: 17h 42m 24,08s (2000,0)
Decl: -20° 53' 08,8" (2000.0)
De ontdekking is gedaan met een 11” f/2,2 Astrograph voorzien van een CCD-camera. Bij de ontdekking had de nova een helderheid van magnitude 11,1 (ongefilterd). Op de ASAS-SN Sky Patrol opname van 8,273 augustus 2018 is de nova nog niet zien (grensmagnitude 16,0V).
De Pan-STARRS1 bron PSO J174224.016-205308.866 (20,17i) staat op minder dan een boogseconde van de gerapporteerde positie van de nova.
Het team van C. Williams heeft op 9,93 augustus 2018 met de 2-m Liverpool telescoop, voorzien van de FRODOSpec Spectrograaf, een spectrum van het object opgenomen.
Het spectrum toont sterke Balmer lijnen met P-Cygni profielen die erop wijzen dat materiaal met een snelheid van ±1600 km/s wordt uitgestoten. Naast zuurstof, stikstof en silicium lijnen, zijn er ook veel ijzerlijnen te zien. Dit wijst erop dat de nova een jonge Fe-II nova is.
Bronnen:
ATel #11928, Spectroscopic classification of PNV J17422408-2053088 as a Galactic nova, S. C. Williams, M. J. Darnley en M. W. Healy, 9 augustus 2018
V392 Persei, van dwergnova naar nova
De Japanner Yuji Nakamura ontdekte op 29,474 april 2018 een nova van magnitude 6,2 (ongefilterd) in sterrenbeeld Perseus. Hij ontdekte deze nova met een digitale spiegelreflexcamera voorzien van een 135mm f/4,0 lens.
De nova staat op de volgende positie:
R.K. 04h 43m 21,38s (2000,0)
Decl: 47o 21' 25,9" (2000,0)
Al vrij snel werd het duidelijk dat de nova op dezelfde positie staat als een al bekende dwergnova: V392 Per, een veranderlijke die normaal gesproken tussen magnitude 14,1 en 16,9 fluctueert. Blijkbaar heeft de dwergnova een nova-uitbarsting ondergaan.
Hoewel we dit voor het eerst zien, hoeft dat geen verbazing te wekken. Zowel dwergnovae als novae zijn dubbelstersystemen die bestaan uit een dwergster en een witte dwerg. De witte dwerg stroopt materie van de dwergster. Deze materie stroomt via een accretieschijf uiteindelijk naar de witte dwerg. Dwergnova uitbarstingen ontstaan door instabiliteiten in de accretieschijf, nova uitbarstingen door een thermonucleaire explosie van het materiaal dat van de dwergster op de witte dwerg is verzameld.
De Japanners Hiroyuki Naito en Tatsuharu Ono hebben op 29,58 april 2018 met de 1,6m Pirka telescope van de Nayoro Observatory een lage resolutie spectrum van V392 Per opgenomen. In hun spectrum zijn ongeïdentificeerde spectraallijnen bovenop een heel rood continuüm te zien, hetgeen kan wijzen op een sterke verroding. Dat betekent dat er veel interstellaire stofwolken tussen V392 Per en de aarde aanwezig zijn.
Het team van R.M. Wagner heeft op 30,116 april 2018 met de 2,4 m Hiltner telescoop een spectrum opgenomen. Dit spectrum wijst op een klassieke nova voor het maximum.
De Fermi-LAT ruimtetelescoop heeft op 30 april 2018 V392 Per als een sterke gammabron vastgelegd.
De nova nam aanvankelijk snel in helderheid af. Omstreeks 3 mei stabiliseerde de ster rond magnitude 9. Na 9 mei begon de helderheid weer af te nemen. De laatste waarneming is op 31 mei verricht. De nova was toen van de twaalfde grootte.
Bronnen:
Alert Notice 633, Nova outburst of V392 Per = TCP J04432130+4721280, 30 april 2018
ATEL #11588, Optical Spectroscopy of TCP J04432130+4721280 (V392 Per) Confirms a Nova Eruption, R. M. Wagner et al., 30 april 2018
ATEL #11590, Bright gamma-ray emission from TCP J04432130+4721280 (V392 Per) detected by Fermi-LAT, Kwan-Lok Li et al., 1 mei 2018